رقص های محلی
رقص هاي محلي در هر منطقه نشان دهنده فرهنگ مردم و روحيات مردم آن منطقه مي‌باشد دراين روستا برخي از رقص ها انفرادي، برخي دو نفره و برخي دسته جمعي مي‌باشد كه اجراي برخي از آنها بسيار مشكل و سخت مي‌باشد و احتياج به تمرين و مهارت زيادي دارد. بطور كلي به رقص هاي انفرادي در قديم خانم بازي مي‌گفتند. رقص هاي دو نفره معمولا چوب بازي مي‌باشد و رقص هاي دسته جمعي كه به رقص دوره معروف است به شكل خاص مربوط به خود انجام مي‌گيرد كه ديدني است.
بازی های محلی
بازي هاي محلي كه اغلب بين خرد سالان و نوجوانان رايج مي‌باشد در قديم رونق زيادي داشت اما متاسفانه اين بازي ها امروزه در حال فراموشي است. در زير به دو نمونه از اين بازي ها اشاره مي‌شود.
كُود خُرابَك:
در اين بازي ابتداء بازيكنان به دو گروه تقسيم شده هر گروه به طرفي رفته در گوشه و كنار يا داخل خانه‌هاي مخروبه محدوده خود و در مكان هاي دور از ذهن با خاك تپه‌هايي كوچكي درست مي‌كنند سپس يكي از گروه ها فرياد مي‌زند كه وقت تمام آنگاه دو گروه به مكان اوليه آمده سپس اعضاي گر وه اول وارد محدوده گروه دوم و اعضاي گروه دوم وارد محدوده گروه اول شده اقدام به خراب كردن تپه‌هاي كوچك خاك مي‌نمايند پس از مدتي يكي از گروه ها دو باره صدا مي‌زند وقت تمام و دو گروه در مكان اوليه بازي جمع شده سپس هر دو گروه به اتفاق هم دو محدوده را جستجو مي‌كنند تپه‌هاي خاك خراب نشده را مي‌شمارند تپه‌هاي خاك هر گروه كه بيشتر بود و سالم مانده بود برنده اعلام مي‌شود.
مات بَزي (تُشله بازي):
تعداد 3 يا 4 تا سوراخ كوچك كه به هر كدام يك خانه مي‌گويند در زمين مسطح با فاصله‌هاي مشخص حدودا 5/1 متر از يكديگر حفر مي‌كنند در ابتدا شروع يكي از بازيكنان تشله اش را كه از جنس شيشه يا سنگ مي‌باشد بالاي خانه اول مي‌گذارد و فرد ديگر از فاصله مشخص به قصد زدن تشله رقيب بازي را شروع مي‌كند كه اگر تشله او اصابت نمود بازي را ادامه مي‌دهد او بايد تشله اش را وارد يكي از خانه‌ها نمايد و اگر نتوانست رقيب او شروع كرده تشله فرد مقابل را هدف قرار مي‌دهد يا سعي مي‌كند تشله خود را وارد خانه‌اي نمايد در هر صورت با هر دفعه كه تشله فرد با تشله رقيب برخورد نمايد يا وارد خانه‌اي شود بازي ادامه مي‌يابد تا موقعي كه ديگر خانه‌اي جهت وارد كردن تشله نباشد در نهايت هر بازيكني كه خانه بيشتري را تصاحب نمايد يا تير بيشتري را به تشله رقيب بزند او برنده است.
علاوه بر بازي هاي فوق بازي هايي مانند: اَلَك دو لَك – قايِم موشَك – سول سول بازي- اَرنگ اَرنگ اسب چه رنگ – بجول بازي - خَرپِلك ور جستن - هشت تروپه و... در گذشته رواج داشته است.
عروسی در نوده پشنگ
مجالس عروسی از معدود مجالسی است که در هر منطقه از کشور اداب و رسوم خودشو دارد. در نوده پشنگ هم این قضیه صدق میکند.فکر کنم یکی از بزرگ ترین مجالس عروسی از نظر زمانی در نوده پشنگ برگزار می شود. و ما این مراسم را بر 5 بخش تقسیم می کنیم:
بخش اول: مراسم لحافت بار کردن یا به نوعی درست کردن رو انداز برای عروس داماد. این مراسم که یک یا دو روز قبل از عروسی توسط مادر داماد و با همکاری خواهران داماد انجام می شود. به این صورت است که درست کردن یک لحافت (روانداز) در ابعاد 3*4 یا هم 3*3 را شروع می کنندو دیگر مادران جهت کمک به مادر داماد هدایایی را که غالبا هم پول یا سر قند است به مادر داماد هدیه می کنند و در حاشیه درست کردن روانداز خواهران و اقوام نزدیک داماد جشن و پای کوبی هم دارند.
بخش دوم: مراسم چادر بری که بعد از ظهر روز قبل عروسی است زن های فامیل داماد برای بریدن چادر عروس به خانه عروس می روند و چادری را برای عروسشان می برند که شاید به این معنا باشد که از این به بعد دختر شما ناموس ماست. و ما امنیت را برای او فراهم خواهیم کرد
بخش سوم: مراسم حنا بندان که بیشتر در قدیم رایج تر بود و الان کم رنگتر شده است مراسمی است که در شب قبل ازعروسی انجام می شود یا بهتر است بگوییم انجام می شد.به این صورت که دست و پاهای داماد را در خانه داماد و عروس را در خانه عروس حنا می کردند و جشن و پایکوبی می کردند که از این مراسم فقط جشن ان بجا مانده و کمتر اثری از حنا بندان است.
بخش چهارم: اصلی ترین بخش عروسی است. از صبح روز عروسی شروع می شود و به این صورت که " گروه موزیک شروع به نواختن می کنند و رقاصان شروع به رقصیدن که البته نباید از کنار رقص زیبای محلی که امیخته ایی است از هنر و ورزش به اسانی گذشت. که در نوع خود از جذاب ترین رقص های محلی است. این جشن تا 1 ساعت به اذان ظهر ادامه دارد.
بعد اذان مردم را از طرف پدر داماد و خود داماد برای نهار دعوت به حسینه می کنند که این کار قبلا توسط چند نفر انجام می شد که به درب خانه ها می رفتند و دعوت می کردند ولی الان توسط بلند گواین کار انجام می شود و اهالی روستاهای اطراف هم به وسیله کارت دعوت به این مراسم دعوت می شوند. که بعد خوردن نهار مردم برای کمک به پدر داماد و کمک به تامین مخارج عروسی به او پول می دهند که این کار توسط دو یا چهار نفر معتمد انجام می شود که پول را می گیرند و نام ونام خانوادگی دهنده پول را می نویسند که پدر داماد در مراسمات عروسی انها این مبلغ را به انها برگرداند که خودش معنای واقعی قرض الحسنه است. البته ناگفته نماند که در منزل عروس از اغاز روز جهیزیه عروس را در وسط حیاط و غالبا بر روی تخت به شکلی کاملا زیبا و چیدمانی گرافیکی می گذارند تا زن ها و دختران دیگران را ببینند و بعد از دیدن ان را به خانه عروس می برند برای چیدن بعد از نهار مجددا گروه موزیک کار خود را آغاز می کنند و باز هم رقص و رقص های محلی تا وقتی داماد لباس دامادی بر تن کندو اماده شود برای رفتن به دنبال عروس (( که لباس کردن داماد توسط دوستان نزدیک وی انجام می شود و آنها از اینکه دوست خود را در لباس دامادی می بینند خرسند هستند و این کار را افتخاری می دانند )) بعد از لباس پوشیدن. داماد با پدر و مادر خود روبوسی یا بهتر بگم خداحافظی می کند و در میان خوشحالی دوستان به جمعیت درب حیاط می پیوندد. داماد شروع به رقصیدن می کند و دوستان و اشنایان به شاد باش و تبریک می گویند و پول می دهند. البته این دنباله همان پولی است که بقیه اهالی بعد از ناهار دادند داماد در میان بدرقه دیگر اهالی به سمت خانه عروس حرکت .jpg)
می کند. وقتی به درب خانه پدر عروس رسیدند داماد با دو نفر از محارم عروس که غالبا عموهای عروس هستند به داخل خانه می رود تا عروس را با خود ببرد. عروس از پدر و مادر خود خداحافظی می کند و راهی خانه خودش می شود. وقتی به درب خانه داماد رسیدند ابتدا پدر داماد به استقبالشان می رود و هدیه ای که معمولا سفرهای زیارتی است به آنها هدیه می کند. بعد از او مادر داماد به استقبالشان می رود و با گل و سبزه و قرآن ورود عروسش را به خانه پسرش خوش امد می گوید بعد هم عروس داماد با ذبح گوسفندی وارد خانه خودشان می شوند.
بخش پنچم: که پاتخت عروس است که دختران روستا به خانه عروس می روند و به تبریک می گویند و برای اینکه او هم در آغاز زندگی با کمبود مالی مواجه نباشد هر کدام مبلغی را به او می دهند و داماد هم برای مهمانان همسرش که گاهی تا 300 نفر هم می رسند شام تهیه می کند ودر اخر به انها خوش امد می گویید.
نگاهی به آداب و رسوم مردم گناباد در عید نوروز
مردم گناباد از 2 هفته مانده به عید نوروز با خانه تکانی، کاشتن سبزه و درست کردن انواع کلنبه شکری و حلوایی که با شیره گندم، کنجد و مغز بادام و هسته زرد آلو، زعفران و زنجبیل درست می شود، خود را برای عید نوروز آماده می کنند. آیین خاص پخت سمنو از دیگر آداب سنتی مردم گناباد در آستانه عید نوروز هر سال است که بعد از خیس کردن گندم و جوانه زدن آن گندم های جوانه زده را در آفتاب پهن می کنند تا خشک شود و سپس آن را آسیاب کرده و با آرد به دست آمده سمنو می پزند.
قطاب هم از جمله شیرینی های سنتی خاص مردم گناباد است که به 2 شیوه قطاب شکری که وسط آن مغز بادام و پسته و قطاب اوی که خمیر آن با آب و شیر و انواع ادویه معطر می باشد درست می شود. مواد داخل این قطاب سنتی گناباد را عدس، پیاز و فلفل و زرد چوبه تشکیل می دهد و بعد از پختن قطاب ها در تنور روی آن را با جوشانده ای از زرد چوبه زرد نموده و بعد با روغن گاو چرب می کنند. خانواده ها اعتقاد دارند اگر هشت یا 9 قطاب را با سبزی پر کنند آن سال جوال (کیسه) های گندم بسیار به خانه آن ها خواهد آمد و آن را مایه برکت می دانند. یکی از مناسبت های جالب مردم گناباد در آستانه نوروز برگزاری آیین سنتی چهارشنبه سوری است و شب آخرین چهارشنبه سال جوانان با بوته هیزم و یک کوزه پر از آب به بالای پشت بام (ایوان خانه) رفته و بعد از آتش زدن هیزم کوزه آب را بر روی آن رها می کنند. گنابادی ها از گذشته های دور اعتقاد داشتند اگر روز اول سال مرد یا پسر وارد خانه آنها شود برای آنها برکت به همراه دارد و به همین علت از قبل پسران فامیل صبح روز عید خود را آماده می کردند و قبل از دیگر میهمانان به خانه بستگان می رفتند و با گرفتن عیدی از آنها پذیرایی می شد. سفره های محتوی آجیل حاوی برگه زرد آلو، هلو، مغز هسته زرد آلو و بادام، نخود و کشمش و آبنبات های شکری و رنگی در نخستین روز عید نوروز در منازل گناباد پهن می شود و شهروندان با یک سینی پر از کلمبه و قطاب و به همراه سمنو از میهمانان پذیرایی می کنند. روز چهارشنبه اول سال نیز اعضای خانواده با هم به زمین های زراعی می رفتند و بانوان بوته های گندم را به پای خود گره می زدند و هم زمان زمزمه می کردند سبزی تو از من زردی من از تو و دعا می کردند.
مراسم بیبی گلو در نوقاب
روز چهارشنبه نهم فروردین ماه ساعت ۳ عصر آئین بیبی گردو در با برنامه‌های متنوع موسیقی سنتی و رقص محلی، کبدی، کشتی، طناب‌کشی و پرش طول و… در مزار پیرکله نوقاب برگزار می گردد. این مراسم آئینی که در روز نهم فروردین ماه هر سال در نوقاب برگزار می شود و همه ساله با استقبال پرشور مردم .png)
نوقاب و روستای بهاباد و قصبه شهر مواجه می شود امسال نیز با برنامه های متنوع موسیقی سنتی و رقص محلی، کبدی، کشتی، طناب کشی و پرش طول و … در مزار پیرکله نوقاب برگزار خواهد شد.
آئین بیبی گردو یا بی بی گلو که سابقه آن به صدها سال پیش برمی گردد یکی از مراسمات سنتی نوقاب است. در این مراسم بیشتر خانم ها فعال بوده و در گذشته در بعد از ظهر روز هشتم عید نوروز مادربزرگ‌ها و زنان بزرگ فامیل در منازل خود نان محلی فتیر پخته و فردای آن روز هم تخم‌مرغ جوش داده و آجیل محلی آماده کرده و به دامن صحرا رفته و به شادی می‌پرداخته‌اند. هدف بیبی گردو که تا نزدیک غروب آفتاب روز نهم عید ادامه داشته است فقط گردش با مادربزرگ ها و بزرگان فامیل و احترام و توجه اعضای خانواده و نوه‌ها و فرزندان به سالمندان بوده است.
مراسم "كف‌زني "
در ميان انبوه آيين ها و سنن پارسي، شب چله نيز خودنمايي مي كند. مراسم" كف‌زنی" مردم گناباد در شب هاي سرد و طولاني زمستان به ويژه شب چله بهانه اي است براي مهر ورزيدن و استحكام خانواده ها